نارسایی قلبی و پرفشاری خون ریوی از پیچیدهترین بیماریهای قلبی هستند که اغلب بهصورت همزمان دیده میشوند و نیاز به پیگیری و درمان تخصصی دارند. در این مقاله درباره درمان نارسایی قلبی و پرفشاری خون ریوی صحبت میکنیم.
نارسایی قلبی چیست؟
نارسایی قلبی به وضعیتی گفته میشود که در آن قلب توانایی کافی برای پمپاژ خون به اندامهای بدن را از دست میدهد. این موضوع میتواند باعث علائمی مانند تنگی نفس، خستگی، ورم پاها و کاهش تحمل فعالیت شود. هرچه این مشکل زودتر تشخیص داده و درمان شود، احتمال کنترل آن بیشتر است.
پرفشاری خون ریوی چیست؟
پرفشاری خون ریوی به افزایش غیرطبیعی فشار در عروق ریوی گفته میشود. این مشکل میتواند بهتنهایی یا همراه با نارسایی قلبی، بیماریهای دریچهای و بیماریهای ریوی دیده شود. در صورت عدم درمان، فشار بالای عروق ریوی باعث خستگی، تنگی نفس و در مراحل پیشرفته نارسایی بطن راست قلب میشود.
اهداف اصلی درمان در نارسایی قلبی
درمان نارسایی قلبی تنها به تجویز چند قرص محدود نمیشود؛ بلکه هدف آن شامل چند محور مهم است:
- کاهش علائم مانند تنگی نفس، خستگی و ورم پاها
- بهبود کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیتهای روزمره
- کاهش خطر بستری شدن مکرر در بیمارستان
- کاهش احتمال مرگ ناگهانی و عوارض قلبی
برای رسیدن به این اهداف، انتخاب صحیح دارو، تنظیم دوز آنها و پیگیری منظم بیماران ضروری است.
داروهای اصلی در درمان نارسایی قلبی
بر اساس راهنماهای علمی، درمان نارسایی قلبی معمولاً ترکیبی از چند گروه دارویی است که هر کدام نقش خاصی در حفاظت از عضله قلب دارند:
۱. مهارکنندههای ACE و ARB
این داروها با کاهش فشار خون و کاهش بار روی قلب، به بهبود عملکرد پمپاژ کمک میکنند و در درازمدت از پیشرفت نارسایی جلوگیری میکنند.
۲. بتابلاکرها
بتابلاکرها با کاهش ضربان قلب و کم کردن استرس وارد بر عضله قلب، شانس آریتمیهای خطرناک و مرگ ناگهانی را کاهش میدهند و در بیماران نارسایی قلبی نقش حیاتی دارند.
۳. آنتاگونیستهای آلدوسترون
داروهایی مانند اسپیرونولاکتون با کاهش احتباس نمک و آب در بدن، از ورم و تشدید نارسایی قلبی جلوگیری میکنند و در بیماران با نارسایی متوسط تا شدید استفاده میشوند.
۴. داروهای ترکیبی جدید (مانند ساکوبیتریل/والسارتان)
این داروها از ترکیب دو مکانیسم مختلف برای حمایت از قلب استفاده میکنند و در بسیاری از بیماران میتوانند نسبت به درمانهای قدیمیتر، بهبود بیشتری در علائم و عملکرد قلب ایجاد کنند.
۵. داروهای مهارکننده SGLT2
در ابتدا برای بیماران دیابتی معرفی شدند، اما مطالعات جدید نشان دادهاند که این داروها حتی در بیماران بدون دیابت نیز میتوانند به بهبود وضعیت نارسایی قلبی کمک کنند.
درمان پرفشاری خون ریوی
درمان پرفشاری خون ریوی بستگی به علت زمینهای آن دارد؛ اما بهطور کلی شامل موارد زیر است:
- گشادکنندههای عروق ریوی مانند بوسنتان یا سیلدنافیل که فشار عروق ریوی را کاهش میدهند.
- اکسیژنتراپی در بیمارانی که دچار کاهش اکسیژن خون هستند.
- درمان علت زمینهای مانند کنترل نارسایی قلبی چپ، بیماریهای دریچهای، یا بیماریهای مزمن ریوی.
در مواردی برای تشخیص دقیق نوع و شدت پرفشاری خون ریوی، کاتتریزاسیون قلب راست انجام میشود تا فشار داخل حفرات قلب و عروق ریوی بهصورت مستقیم اندازهگیری شود.
درمانهای پیشرفته در نارسایی قلبی
در برخی بیماران، علیرغم مصرف منظم داروها، علائم نارسایی قلبی کنترل نمیشود. در این موارد ممکن است نیاز به درمانهای پیشرفتهتر باشد:
- کاشت دستگاه CRT (کاردرسانی دو بطنی): برای بیمارانی که هماهنگی انقباض بین بطنها را از دست دادهاند.
- کاشت ICD: برای پیشگیری از آریتمیهای کشنده و مرگ ناگهانی.
- درمانهای مکانیکی کمکی مانند دستگاههای کمکبطنی (LVAD) در برخی موارد خاص.
- پیوند قلب بهعنوان آخرین گزینه در بیماران با نارسایی پیشرفته که به سایر درمانها پاسخ ندادهاند.
ارزیابی اینکه چه زمانی بیمار به این درمانهای پیشرفته نیاز دارد، باید توسط فوقتخصص نارسایی و پیوند قلب انجام شود.
اهمیت سبک زندگی و پیگیری منظم
موفقیت درمان نارسایی قلبی و پرفشاری خون ریوی فقط به دارو وابسته نیست. همکاری فعال بیمار در تغییر سبک زندگی و پیگیریهای منظم نقش اساسی دارد:
- محدود کردن مصرف نمک و در صورت توصیه پزشک، محدود کردن مایعات
- کنترل وزن روزانه و اطلاع به پزشک در صورت افزایش ناگهانی وزن
- انجام فعالیت بدنی سبک و منظم مانند پیادهروی متناسب با توان بیمار
- ترک سیگار و پرهیز از مصرف خودسرانه داروها و مکملها
- اندازهگیری منظم فشار خون و ضربان قلب در منزل طبق توصیه پزشک
جمعبندی
درمان بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و پرفشاری خون ریوی یک فرایند طولانیمدت و چندلایه است که شامل دارو، اصلاح سبک زندگی، پایش منظم و در صورت نیاز استفاده از روشهای پیشرفته مانند دستگاهها یا پیوند قلب میشود.
انتخاب مناسبترین درمان برای هر بیمار باید بهصورت اختصاصی و شخصیسازیشده و تحت نظر فوقتخصص نارسایی و پیوند قلب انجام شود. پیگیری منظم، پیروی از توصیههای پزشک و توجه به علائم هشداردهنده، بهترین راه برای کنترل این بیماریها و بهبود کیفیت زندگی بیماران است.
